රාශි හෙවත් තාරකා මණ්ඩල යනු කුමක්ද?

කෙටි පිළිතුර: තාරකා මණ්ඩල(Constellations) යනු තරු සමූහයකි. රාත්‍රියේදී ඔබට දැකිය හැකි තාරකා මණ්ඩල  පෘථිවිය මත ඔබ සිටිනා ස්ථානය සහ අවුරුද්දේ වේලාව මත රඳා පවතී. වස්තූන්, සතුන් සහ මිනිසුන් අනුව යමින් තාරකා මණ්ඩල නම් කර ඇත්තේ බොහෝ කලකට පෙරය. තාරකා විද්‍යාඥයෝ අදටත් තාරකා සහ උල්කා වැසි(meteor showers) නම් කිරීමට තාරකා මණ්ඩල භාවිතා කරති.

තාරකා මණ්ඩලයක් යනු අහසේ නිශ්චිත හැඩයක් මෙන් පෙනෙන නමක් ලබා දී ඇති තරු සමූහයකි. මෙම තාරකා පෘථිවියට බොහෝ දුරින් පිහිටා ඇත. ඒවා කිසිසේත් එකිනෙකට සම්බන්ධ නොවේ. තාරකා මණ්ඩලයේ සමහර තරු සමීප විය හැකි අතර අනෙක් ඒවා පිහිටා ඇත්තේ බොහෝ දුරින්ය.. එහෙත්, තිත්-තිත් යා කෙරෙන ප්‍රහේලිකාවක මෙන් ඔබ අහසෙහි රේඛා අඳින්නේ නම් – සහ  පරිකල්පනය බෙහෙවින්  භාවිතා කරන්නේ නම් – පින්තූරය වස්තුවක්, සතෙකු හෝ පුද්ගලයෙකු මෙන් පෙනේ.

කාලයාගේ ඇවෑමෙන්, ලොව පුරා සංස්කෘතීන් අතර තාරකා මණ්ඩල සන්ඩහා වෙනස් නම් සහ එන සංඛ්‍යා ද ඇත. ඒ, විවිධ සංස්කෘතීන් වල ජනයා තමන් අහසේ දුටු වේ යයි කල්පනා කළ දේ අනුව යමිනි. අද වන විට නිල වශයෙන් පිළිගත් තාරකා මණ්ඩල 88 ක් ඇත.

(IAU විසින් හඳුනාගෙන ඇති නවීන තාරකා මණ්ඩල 88 හි ලැයිස්තුවක් මෙම ලිපිය අග දැක්වේ.   තාරකා මණ්ඩල අකාරාදී පිළිවෙලට ලැයිස්තුගත කර ඇත).

රොබෝ අභ්‍යවකාශ යානාද තාරකාවල සිතියම්  භාවිතා කරනු ලැබේ. ඒවායේ  පරිගණකවල තරු සිතියමක් රැගෙන යනු ලබන  අතර මෙම තරු සිතියම් රොබෝ අභ්‍යවකාශ යානා මගින්  ගන්නා රූපවල තරු රටා සමඟ සංසන්දනය කෙරේ. ඉතින්, එක්තරා ආකාරයකින් තාරකා රටා පුරාණ නාවිකයින්ට මෙන් අදටත් ප්‍රයෝජනවත් වේ.

තාරකා ගවේෂණයේ දීර්ඝ  ඉතිහාසය

බබිලෝනිවරුන් ජීවත් වූයේ මීට වසර 3,000 කට අධික කාලයකට පෙරය. ඔවුන් රාශි චක්‍රය සමාන කොටස් 12 කට බෙදා ඇත — හරියට වර්තමනයේ ජනප්‍රිය පිට්සා දීසියක්   සමාන පෙති 12 කට කපා වෙන්කිරීම වැනිය. ඔවුන් රාශි චක්‍රයේ(zodiac) තාරකා මණ්ඩල 12 ක් තෝරා ගෙන ඇත්තේ “පෙති” 12 න් සෑම එකකටම එකක් බැගිනි. ඉතින්, පෘථිවිය සූර්යයා වටා කක්ෂගත වන විට සූර්යයා රාශි චක්‍රයේ  කොටස් 12 න් එක් එක් කොටස පසුකර ගමන් කරන බව පෙනේ. බබිලෝනිවරුන්ට ඒ වනවිටත් මාස 12 ක දින දර්ශනයක් පැවති (සඳෙහි අවධීන් මත පදනම්ව)  බැවින්, සෑම මසකටම රාශි චක්‍රයේ එක් ‘පෙත්තක්’  ලැබුණි.

කෙසේවෙතත්, බබිලෝනිවරුන්ගේම පුරාණෝක්තීන් වලට අනුව පවා රාශි චක්‍රයේ තාරකා මණ්ඩල 13 ක් තිබුණි. ඒ නිසා ඔවුහු ඔෆියුචස්(Ophiuchus) තෝරා එය ඉවත් කළහ. එසේ වුවද, තෝරාගත් 12 දෙනාගෙන් සමහරක් ‘පෙති’ එකතුවේ පිළිවෙලට නොගැලපෙන අතර ඊළඟ එක හරහා ද ගියේය.

තාරකා මණ්ඩල විවිධ ප්‍රමාණවලින් හා හැඩයන්ගෙන් යුක්ත වන අතර එම නිසා ඒ එක් එක් මණ්ඩලයේ සූර්යයා එකිනෙකට වෙනස් වේලාවන් ගත කරයි. පෘථිවියේ සිට සූර්යයා හරහා රේඛාව දින 45 ක් කන්‍යා ලග්නයට යොමු වන නමුත් එය ස්කොර්පියස් වෙත යොමු වන්නේ දින 7 ක් පමණි. ඔවුන්ගේ මාස 12 දින දර්ශනය සමඟ පිළිවෙලට ගැලපීම සඳහා, බැබිලෝනිවරුන් සූර්යයා සැබවින්ම ගමන් කරන්නේ තාරකා රාශි 13 ක් හරහා මිස 12 ක් හරහා නොවන බව නොසලකා හැරියේය. ඉන්පසු ඔවුහු එම එක් එක් තාරකා මණ්ඩල 12 ටම සමාන කාලයක් නියම කළහ.

ඉතින්, “අපි කිසිම රාශි චක්‍රයක් වෙනස් කළේ නැහැ… අපි ගණිතය යොදා ගත්තා පමණයි” යනුවෙන් නාසා ආයතනය පවසයි

රාත්‍රී අහසේ ඔබට දැකිය හැකි තාරකා මණ්ඩල මොනවාද?

රාත්‍රියේදී ඔබට දැකිය හැකි තාරකා මණ්ඩල වර්ෂයේ වේලාව මත රඳා පවතී. පෘථිවිය සෑම වසරකට වරක් සූර්යයා වටා කක්ෂගත වේ. රාත්‍රී අහස හරහා අභ්‍යවකාශය පිළිබඳ අපගේ දර්ශනය, (පෘථිවිය මත සිටින) අප කක්ෂගත වන විට වෙනස් වේ. ඉතින්, පෘථිවිය එහි කක්ෂයේ වෙනස් ස්ථානයක ස්ථාන ගතව ඇති නිසා රාත්‍රී අහස සෑම රාත්‍රියකම තරමක් වෙනස් ලෙස පෙනේ. සෑම රාත්‍රියකම තරු පෙර රාත්‍රියේ සිටි ස්ථානයට තරමක් බටහිර දෙසට ගමන් කරයි.

ඔබ දකින්නේ කුමන  තාරකා සහ තාරකා මණ්ඩල ද යන්න  සහ ඒවා අහසේ කොතරම් ඉහළට නැඟී ඇත්ද යන්න ද තීරණය වන්නේ ඔබ පෘථිවිය මත ස්ථානගතව ඇති අන්දම අනුවය.  උතුරු අර්ධගෝලය සෑම විටම දක්ෂිණ අර්ධගෝලයට වඩා වෙනස් දිශාවකට යොමු වේ. නිදසුනකට ඕස්ට්‍රේලියාවේ තරු නරඹන්නන් ගතහොත්, ඔවුනට එක්සත් ජනපද තරු නරඹන්නන්ට වඩා මදක් වෙනස්  අහසේ දර්ශනයක් ලබා ගත හැකි අතර වෙනස් තාරකා මණ්ඩල කිහිපයක් දැකිය හැකි බව මෙයින් අදහස් කරන්නේය. 

අප සූර්යයා වටා කක්ෂගතව ගමන් කරන විට රාත්‍රී අහස වෙනස් වන ආකාරය නිරූපණය කිරීම ටිකක් ව්‍යාකූල විය හැකිය. පහත දැක්වෙන උපමාවෙන් ඒ සියල්ල ක්‍රියාත්මක වන ආකාරය ඔබට දැක ගත හැකිය.

නිදසුනක් ලෙස, ඔබ උතුරු අර්ධගෝලයේ සැප්තැම්බර් 21 වන දින රාත්‍රී අහස දෙස බලා සිටින බව සිතන්න. ඔබට බොහෝ විට මීන රාශිය දැක ගත හැකිය. නමුත් ඔබට කන්‍යා රාශිය  නොපෙනේ, මන්ද එම තාරකා මණ්ඩලය සූර්යයාගේ අනෙක් පැත්තේ ඇති බැවිනි. අවුරුද්දේ එම කාලය තුළ කන්‍යා රාශීඉ  තාරකා දෘශ්‍යමාන වන්නේ දිවා කාලයේ පමණි. එහෙත්, අපගේ සූර්යයාගේ දීප්තිය නිසා ඔබ ඒවා කිසි විටෙකත් නොදකිනු ඇත.

(නාසා තරු සෙවීමේ ක්‍රියාකාරකම(NASA star finder activity),  විනෝද වීමට සහ සෑම මසකම  රාත්‍රී අහසේ පෙනෙන තාරකා මණ්ඩල ගැන ඉගෙන ගැනීමට හොඳ ක්‍රමයකි).

ජ්‍යොතිෂ්‍ය ශාස්ත්රය(astrology) හා තාරකා විද්යාව(astronomy) අතර වෙනස කුමක්ද?

තාරකා විද්‍යාව යනු අභ්‍යවකාශයේ ඇති සියල්ල පිළිබඳ විද්‍යාත්මක අධ්‍යයනයයි. තාරකා විද්‍යාඥයන් සහ අනෙකුත් විද්‍යාඥයන්  තාරකා සහ මන්දාකිණි අධ්‍යයනය කරන අතර ඒවායින් බොහොමයක් පිහිටා ඇත්තේ පෘථිවියට ආලෝක වර්ෂ ගණනාවක් ඈතිනි. අභ්‍යවකාශයේ ඇති මෙම වස්තූන්ගේ විද්‍යාත්මක ගුණාංග අධ්‍යයනය කිරීම, විශ්වය සෑදී ඇති ආකාරය, ඊට අමතරව පිහිටා ඇති දේ සහ ඒ සියල්ල සමග අපගේ සම්බන්ධය, ගැලපීම කෙසේද යන්න තේරුම් ගැනීමට උපකාරී වේ.

ජ්‍යොතිෂ්‍ය ශාස්ත්රය යනු තාරකා විද්යාවම හෝ තාරකා විද්යාවට සමාන දෙයක් නොවේ. විද්‍යාවක් ලෙස ගන්නා විට,   සාක්ෂි හා දත්ත සම්බන්ධ විද්‍යාත්මක ක්‍රියාවලිය තාරකා විද්‍යාව මගින් ද අනුගමනය කරනු ලැබේ. ජ්‍යොතිෂ්‍ය ශාස්ත්රය පදනම් වී ඇත්තේ අහසේ ඇතැම් තාරකා හා ග්රහලෝකවල පිහිටීම අනාගතය ගැන අනාවැකි කීමට හෝ පුද්ගලයෙකුගේ ගති පැවතුම් කෙබඳු දැයි විස්තර කිරීමට ඉඩ සලසන්නේය යන විශ්වාසය මත ය. සමහර සංස්කෘතික සම්ප්‍රදායන්ට ජ්‍යොතිෂ්‍යය වැදගත් වන නමුත්, එහි(ජ්‍යොතිෂ්‍යයෙහි) කියා පෑම් විද්‍යාත්මක සාක්ෂි මත පදනම් වී නැත..

නාසා තාරකා මණ්ඩල උපයෝගී කරගන්නේ කෙසේද?

තාරකා සහ තාරකා මණ්ඩල වසර බොහොමත්ම, බොහොමත්ම ගණනාවක් තිස්සේ එකම ස්ථානයක රැඳී සිටියි. ඒවා චලනය වන බවක් අපට පෙණීයන්නේ අප චලනය වන ග්‍රහලෝකයක සිටින නිසාවෙනි( වාහනයක යද්දී අවට ගහ කොළ ආපස්සට යනවා සේ පෙනෙනාක් මෙනි – සංස්කාරක). තාරකා මණ්ඩල ස්ථාවර ස්ථානයක ඇති බැවින් ඒවා බොහෝ විට අහසේ බිම් සලකුණු ලෙස භාවිතා කරනු ලැබේ. බොහෝ තාරකා, නිහාරිකා සහ වෙනත් වස්තූන් නම් කර ඇත්තේ ඒවා දැකිය හැකි තාරකා රාශි අනුව යමිනි.

නිදසුනක් ලෙස, උල්කා වැසි නම් කර ඇත්තේ ඒවා පැමිණෙන්නේ යයි පෙනී යන  තාරකා රාශියඅනුවය.. උදාහරණයක් ලෙස, සෑම වසරකම ඔක්තෝම්බර් මාසයේදී සිදුවන ඔරියෝනිඩ්ස් උල්කා වර්ෂාව Orion the Hunter (ඔරියන් දඩයක්කරු) තාරකා මණ්ඩලයට සමාන දිශාවකින් පැමිණෙන බව පෙනේ.

සුප්‍රසිද්ධ තාරකා රාශිවල තිබෙන්නාක් වැනි දන්නා හඳුනන  තාරකා ද සංචාලනයට්ස් භාවිතා කළ හැකිය. මුහුදු ගොස් සිටින නැවියන්ට  ඔවුන් මුහුදේ සිටින  ස්ථානය නිර්ණය  කිරීම සඳහා සියවස් ගණනාවක් තිස්සේ  යොදා ගැනුණේ තාරකාය. මෙය ඛගෝලීය සංචලනය)celestial navigation( ලෙස හැඳින්වේ. නූතන ගමනාගමන පද්ධතිය භාවිතා කරන විට  යම් ගැටළුවක් ඇති වුවහොත් නාසා ගගනගාමීන් ඛගෝලීය සංචලනය උපස්ථයක් ලෙස භාවිතා කිරීමට පුහුණු කරනු ලැබ  ඇත.

රොබෝ අභ්‍යවකාශ යානාද තාරකාවල සිතියම්  භාවිතා කරනු ලැබේ. ඒවායේ  පරිගණකවල තරු සිතියමක් රැගෙන යනු ලබන  අතර මෙම තරු සිතියම් රොබෝ අභ්‍යවකාශ යානා මගින්  ගන්නා රූපවල තරු රටා සමඟ සංසන්දනය කෙරේ. ඉතින්, එක්තරා ආකාරයකින් තාරකා රටා පුරාණ නාවිකයින්ට මෙන් අදටත් ප්‍රයෝජනවත් වේ.

නාසා වෙබ් අඩවිය අසුරෙන් සැකසිණ

LIST OF CONSTELLATIONS

Constellation	English name	Area (square degrees)	Quadrant	Visible between latitudes
Andromeda	Andromeda	722.278	NQ1	90°N – 40°S
Antlia	Air Pump	238.901	SQ2	45°N – 90°S
Apus	Bird of Paradise	206.327	SQ3	5°N – 90°S
Aquarius	Water Bearer	979.854	SQ4	65°N – 90°S
Aquila	Eagle	652.473	NQ4	90°N – 75°S
Ara	Altar	237.057	SQ3	25°N – 90°S
Aries	Ram	441.395	NQ1	90°N – 60°S
Auriga	Charioteer	657.438	NQ2	90°N – 40°S
Boötes	Herdsman	906.831	NQ3	90°N – 50°S
Caelum	Chisel	124.865	SQ1	40°N – 90°S
Camelopardalis	Giraffe	756.828	NQ2	90°N – 10°S
Cancer	Crab	505.872	NQ2	90°N – 60°S
Canes Venatici	Hunting Dogs	465.194	NQ3	90°N – 40°S
Canis Major	Greater Dog	380.118	SQ2	60°N – 90°S
Canis Minor	Lesser Dog	183.367	NQ2	90°N – 75°S
Capricornus	Sea Goat	413.947	SQ4	60°N – 90°S
Carina	Keel	494.184	SQ2	20°N – 90°S
Cassiopeia	Cassiopeia	598.407	NQ1	90°N – 20°S
Centaurus	Centaur	1060.422	SQ3	25°N – 90°S
Cepheus	Cepheus	587.787	NQ4	90°N – 10°S
Cetus	Whale (or Sea Monster)	1231.411	SQ1	70°N – 90°S
Chamaeleon	Chameleon	131.592	SQ2	0° – 90°S
Circinus	Compass (drafting tool)	93.353	SQ3	30°N – 90°S
Columba	Dove	270.184	SQ1	45°N – 90°S
Coma Berenices	Berenice’s Hair	386.475	NQ3	90°N – 70°S
Corona Australis	Southern Crown	127.696	SQ4	40°N – 90°S
Corona Borealis	Northern Crown	178.710	NQ3	90°N – 50°S
Corvus	Crow	183.801	SQ3	60°N – 90°S
Crater	Cup	282.398	SQ2	65°N – 90°S
Crux	Southern Cross	68.447	SQ3	20°N – 90°S
Cygnus	Swan	803.983	NQ4	90°N – 40°S
Delphinus	Dolphin	188.549	NQ4	90°N – 70°S
Dorado	Dolphinfish	179.173	SQ1	20°N – 90°S
Draco	Dragon	1082.952	NQ3	90°N – 15°S
Equuleus	Little Horse (Foal)	71.641	NQ4	90°N – 80°S
Eridanus	Eridanus (river)	1137.919	SQ1	32°N – 90°S
Fornax	Furnace	397.502	SQ1	50°N – 90°S
Gemini	Twins	513.761	NQ2	90°N – 60°S
Grus	Crane	365.513	SQ4	34°N – 90°S
Hercules	Hercules	1225.148	NQ3	90°N – 50°S
Horologium	Pendulum Clock	248.885	SQ1	30°N – 90°S
Hydra	Hydra	1302.844	SQ2	54°N – 83°S
Hydrus	(male) Water Snake	243.035	SQ1	8°N – 90°S
Indus	Indian	294.006	SQ4	15°N – 90°S
Lacerta	Lizard	200.688	NQ4	90°N – 40°S
Leo	Lion	946.964	NQ2	90°N – 65°S
Leo Minor	Lesser Lion	231.956	NQ2	90°N – 45°S
Lepus	Hare	290.291	SQ1	63°N – 90°S
Libra	Scales	538.052	SQ3	65°N – 90°S
Lupus	Wolf	333.683	SQ3	35°N – 90°S
Lynx	Lynx	545.386	NQ2	90°N – 55°S
Lyra	Lyre	286.476	NQ4	90°N – 40°S
Mensa	Table Mountain (Mons Mensae)	153.484	SQ1	4°N – 90°S
Microscopium	Microscope	209.513	SQ4	45°N – 90°S
Monoceros	Unicorn	481.569	NQ2	75°N – 90°S
Musca	Fly	138.355	SQ3	10°N – 90°S
Norma	Level	165.290	SQ3	30°N – 90°S
Octans	Octant	291.045	SQ4	0°- 90°S
Ophiuchus	Serpent Bearer	948.340	SQ3	80°N – 80°S
Orion	Orion (the Hunter)	594.120	NQ1	85°N – 75°S
Pavo	Peacock	377.666	SQ4	30°N – 90°S
Pegasus	Pegasus	1120.794	NQ4	90°N – 60°S
Perseus	Perseus	614.997	NQ1	90°N – 35°S
Phoenix	Phoenix	469.319	SQ1	32°N – 80°S
Pictor	Easel	246.739	SQ1	26°N – 90°S
Pisces	Fishes	889.417	NQ1	90°N – 65°S
Piscis Austrinus	Southern Fish	245.375	SQ4	55°N – 90°S
Puppis	Stern	673.434	SQ2	40°N – 90°S
Pyxis	Compass (mariner’s compass)	220.833	SQ2	50°N – 90°S
Reticulum	Reticle	113.936	SQ1	23°N – 90°S
Sagitta	Arrow	79.932	NQ4	90°N – 70°S
Sagittarius	Archer	867.432	SQ4	55°N – 90°S
Scorpius	Scorpion	496.783	SQ3	40°N – 90°S
Sculptor	Sculptor	474.764	SQ1	50°N – 90°S
Scutum	Shield (of Sobieski)	109.114	SQ4	80°N – 90°S
Serpens	Snake	636.928	NQ3	80°N – 80°S
Sextans	Sextant	313.515	SQ2	80°N – 90°S
Taurus	Bull	797.249	NQ1	90°N – 65°S
Telescopium	Telescope	251.512	SQ4	40°N – 90°S
Triangulum	Triangle	131.847	NQ1	90°N – 60°S
Triangulum Australe	Southern Triangle	109.978	SQ3	25°N – 90°S
Tucana	Toucan	294.557	SQ4	25°N – 90°S
Ursa Major	Great Bear	1279.660	NQ2	90°N – 30°S
Ursa Minor	Little Bear	255.864	NQ3	90°N – 10°S
Vela	Sails	499.649	SQ2	30°N – 90°S
Virgo	Virgin (Maiden)	1294.428	SQ3	80°N – 80°S
Volans	Flying Fish	141.354	SQ2	15°N – 90°S
Vulpecula	Fox	268.165	NQ4	90°N – 55°S

Copyright © 2021 Constellation Guide