ජීවිත බේරා ගැනීම සඳහා මානව වර්ගයා සතු හොඳම ආයුධය: එන්නත්

ජීවිත බේරා ගැනීම සඳහා මානව වර්ගයා සතු හොඳම ආයුධය: එන්නත්

ඉතිහාසය පුරා, වෛරස් රෝගවලට එරෙහිව සාර්ථකව  සටන් කිරීමට එන්නත් මානව වර්ගයාට ඉඩප්‍රස්ථා ලබා දී ඇත  මින් සමහරක් රෝග මෙලොවින් තුරන් කිරීමට පවා එන්නත් උපකාර වී තිබේ. බෝවන රෝගවලට එරෙහි සටනේදී එන්නත ඉ‍ටුකරන කාර්යභාරයන් අපි එකිනෙක ගෙන සලකා බලමු. එමෙන්ම එන්නත් අවදානම් බොහෝ දුරට පරයා ඒවා මගින් ලැබෙන ප්‍රතිලාභ  පෙන්වීමට සහ  COVID-19 ට එරෙහිව එන්නත් ලබා ගැනීම උදෙසා සියලු දෙනා උනන්දු විය යුත්තේ මන්ද යන්න පැහැදිලි කරගැනීමට ද අපි උත්සාහ කරමු.

ප්‍රතිශක්තිකරණ පද්ධතිය ප්‍රාණවත් කිරීම

එන්නත් යනු වෛද්‍ය ඉතිහාසයේ වඩාත්ම නවෝත්පාදක මහජන සෞඛ්‍ය මැදිහත්වීමකි. වෛරස් වලට එරෙහිව පවතින වඩාත් ඵලදායී මිනිස් අවිය– එනම්, අපේම ප්‍රතිශක්තිකරණ පද්ධතිය ඒවායින් සක්‍රීය කෙරේ. යම් වෛරසයකට එරෙහිව සුවිශේෂී වූ ප්‍රතිදේහ ගොඩ නැංවීමට හැකිවන අයුරින් එන්නත් මගින් අපගේ ප්‍රතිශක්තිකරණ පද්ධතියට  වෛරසය කෙබඳුදැයි   පෙන්වා දෙනු ලබන්නේය. අනතුරුව,  එම මෙම ප්‍රතිදේහ වෛරසයට බන්ධනය වී, එක්කෝ ආක්‍රමණික වෛරස්  අක්‍රිය කරයි; නැතිනම් විනාශ කර දමයි. මෙම ප්‍රතිදේහ වලට අමතරව, ආක්‍රමණික වෛරස් සොයා ගැනීමට, බන්ධනය කිරීමට හා විනාශ කිරීමට හැකි අයුරින් ක්‍රමලේඛගත කළ ප්‍රතිශක්තිකරණ-ක්‍රියාකාරී ලිම්ෆොසයිට් ද (immune-active lymphocytes)  ප්‍රතිශක්තිකරණ පද්ධතිය මඟින් ජනනය කරනුලැබේ. මෙම ප්‍රතිදේහ සහ ප්‍රතිශක්තිකරණ ක්‍රියාකාරී ලිම්ෆොසයිට් එක්ව  වෛරස් ඉක්මනින් හඳුනා ගැනීමට ප්‍රතිශක්තිකරණ පද්ධතියට උපකාරී වන අතර ඒවා නිරාවරණය වී ඇති බව ධාරකයා දැන ගැනීමට පෙර බොහෝ විට ඒවා අතුගා දමා ඉවරයක් කරනු ලබේ. ප්‍රතිශක්තිකරණ ප්‍රතිචාරය මඟින් ආසාදනයේ ප්‍රතිවිපාක සුළු රෝග ලක්ෂණ පෙන්නුම් කිරීමෙ මට්ටම දක්වා අඩු කළ හැකිය.

වෛරස් වලට එරෙහි නවතම ආයුධය: mRNA එන්නත්

mRNA එන්නත් වල අඩංගු වන්නේ COVID-19 වෛරසය සෛල වලට ඇමිණීමට භාවිතා කරන ස්පයික්(ශූල) ප්‍රෝටීන සඳහා වූ ජානමය කේතය පමණක් මිස වෛරසයම නොවේ . මෙම කේතය මඟින් ප්‍රතිශක්තිකරණ පද්ධතියට ස්පයික් ප්‍රෝටීන් හඳුනාගෙන එයට එරෙහිව ප්‍රතිදේහ නිපදවනු පිණිස තොරතුරු සපයනු ලැබේ. පුද්ගලයෙකු හට  COVID-19 වෛරසය ආසාදනය වන විට, ආක්‍රමණිකයන්ගේ ස්පයික් ප්‍රෝටීන වලට එරෙහිව ප්‍රතිදේහ නිපදවීමට සහ (COVID-19 වෛරසය) සෛල තුළට ඇතුළු වීම වළක්වා ගැනීමට ප්‍රතිශක්තිකරණ පද්ධතිය සූදානම්ව සිටී..

මෙම තාක්‍ෂණය අළුත් වන්නේ COVID-19 බිහිවන විට එය තවමත් යොදවා ගෙන නොතිබූ අර්ථයෙන් පමණි.  mRNA තාක්ෂණය ගැන පරීක්ෂණ 1990 ගණන්වල මුලකාලයේ සිට සිදුවෙමින් පවති. COVID-19 එරෙහිව  mRNA එන්නතක් වැඩි දියුණු කිරීමට ගත්වූයේ වසරකට අඩු කාලයකි.  මෙයට හේතුව ක්‍රියාවලිය උවමනාවෙන්ම ඉක්මන් කළ නිසා නොව, කලින් ඇතිවූ කිරීටක වෛරස හදිසි ව්‍යාප්තවීම්  සම්බන්ධව විස්තරාත්මක අධ්‍යයනය ඒ වන විටත් සිදු කර තිබුණි. කොරෝනා වයිරස, සෛල ආසාදනය වීම වළක්වා ගන්නේ කෙසේදැයි විද්‍යාඥයො කල්තියා දැන සිටියහ.

ෆයිසර් සහ මෝඩර්නා එන්නත් ලබා ගැනීමේදී බොහෝ දෙනා අත්විඳින මාංශ පේශි කැක්කුම සහ තෙහෙට්ටුව වැනි කෙටිකාලීන ප්‍රතික්‍රියා ඇතිවන්නේ, එමගින් නිෂ්පාදනය කිරීමට  උපදෙස් ලැබුණු ප්‍රෝටීන වලට  පහර දීම පිණිස ශරීරය සිය ප්‍රතිශක්තිකරණ පද්ධතිය ප්‍රබෝධමත් කිරීම හේතුවෙනි.  මෙම ප්‍රතික්‍රියාව හොඳ සලකුණකි – එයින් අදහස් වන්නේ ඔබේ ප්‍රතිශක්තිකරණ පද්ධතිය (නිසිපරිදි) ක්‍රියාත්මක වන බවයි. මතක තබා ගත් යුතු වැදගත්ම කාරණාව වන්නේ අද භාවිතයේ ඇති කිසිදු එන්නතකින් ඒවායින් වැළැක්වීමට අපේක්ෂිත රෝග හට නොගන්නා බවයි.

එන්නත් වල අහිතකර බලපෑම්

අද භාවිතයේ ඇති කිසිදු එන්නතකින් හානියක් නොවන බව ඉහත දැක්විණ. එසේවුව ද, වෛරස් එන්නත් අවදානම් රහිත නොවන බව ද සඳහන් කළ යුතුය.  මානව වර්ගයා එතරම් විවිධාකාර බැවින්, සෑම විටම ජනගහනයෙන් ඉතා සුළු කොටසක් එන්නතෙහි අන්තර්ගත කොටස් එකක් හෝ වැඩි ගණනකට දුර්වල ලෙස ප්‍රතිචාර දක්වන්නට පුළුවන. එසේනමුත්,  නිතර නිතර භාවිතා වන, සෑම කෙනෙකුටම ආරක්ෂිතව භාවිතා කළ නොහැකි ඇස්පිරින් හෝ ඉන්සියුලින් වැනි ඖෂධ සඳහාද මෙම අවදානම් අදාළ වේ. එකී ඖෂධ වලින් ලැබෙන ප්‍රතිලාභ අවදානම් වලට වඩා වැඩි බැවින් මිනිස්සු අඛණ්ඩව මෙම ඖෂධ දිගටම භාවිතා කරති.

එන්නත ලබාදීමෙන් සුළු වේලාවකට පසු සිදු වූ මරණ, (එසේ ලබාදුන්) එන්නත නිසා සිදු වූ ඒවා බවට වාර්තා පළවී තිබේ. එසේනමුත් මෙම මරණ සහ COVID-19 එන්නත අතර සම්බන්ධය සනාථ කෙරෙන කිසිදු සාධකයක් නොමැත . මෙම මරණවලින් වැඩි ප්‍රමාණයක් අහම්බෙන් සිදුවිය හැකි ය. නිදසුනක් වශයෙන් දක්වතොත්, එක්සත් ජනපදයේ සෑම දිනකම COVID-19 එන්නත් හා සම්බන්ධයක් නොමැති මරණ 7,800 ක් පමණ දිනපතා සිදු වේ.

මුළු ජනගහනයම එකවර එන්නත් කරනු ලැබුවේ නම්, එදින සිදු වූ මරණ 7,800 ක් පමණ එන්නත නිසා සිදුවී ඇතැයි සිතීමට පෙළඹවිය හැකිය. නමුත් මෙය සත්‍යයක් නොවේ.

මුල් කාලීන එන්නත් කිරීමේ ප්‍රයත්නයන් වැඩිහිටියන්ට ප්‍රමුඛතාවය දී ඇති බවත්, බොහෝ විට දිගු කාලීන සත්කාර සපයන ආයතනවල කල් ගත කරන පුද්ගලයින් දුර්වල කරන බවත් ජනතාව මතක තබා ගත යුතුය ඔවුන්ගේ වයස්ගතභාවය හා දුර්වලතාවය සැලකිල්ලට ගෙන, පශ්චාත් එන්නත කාල සීමාව තුළ වැඩිහිටි වැඩිහිටියන්ට පොදු වූ ස්වාභාවික හේතූන් හෝ වෙනත් රෝග නිසා නිශ්චිත පිරිසක් මිය යාම පුදුමයක් නොවේ. එන්නත මෙම මරණවලට හේතු වූ බව මින් අදහස් නොවේ. ඔන්න ඉතින්, මුළු ජනගහනයම එකවර එන්නත් කරනු ලැබුවේ නම්, එදින සිදු වූ මරණ 7,800 ක් පමණ එන්නත නිසා සිදුවී ඇතැයි සිතීමට පෙළඹිය හැකි නමුත් මෙය ඇත්තක් වෙන්නේ නැහ. එන්නත් ලබාදෙන මුල් කාලයේ එන්නත් කිරීමේ ප්‍රයත්නයන්වල දී ප්‍රමුඛතාවය හිමි වූයේ වැඩිහිටියන්ටය. බොහෝ විට මොවුන් දිගු කාලීන සත්කාර සේවා සපයන ස්ථානවල ගත කළ දුබල පුද්ගලයින්ය. 

පහසුකම්වල. ඔවුන්ගේ වයස්ගතභාවය හා දුර්වලතාවය සැලකිල්ලට ගන්නා විට, පශ්චාත් එන්නත ලබාදීමෙන් අන්තුරුව  කාල සීමාව තුළ ස්වාභාවික හේතූන් හෝ  වැඩිහිටියන්ට පොදු වූ වෙනත් රෝග නිසා ඇතැම්වැඩිහිටි පිරිසක් මිය යාම පුදුමයක් නොවේ. එහෙත් එම මරණවලට එන්නත හේතු වූ බව මින් අදහස් නොවේ.

COVID-19 එරෙහිව සටන් කිරීම මානව වර්ගයාගේ සාමූහික වගකීමකි

එන්නත් වෛරස් රෝගවලට  එරෙහි ආරක්ෂිතම මැදිහත්වීම් අතර වේ – ඒවා ක්‍රියාත්මක වන්නේ කෘතිම ඖෂධ අපගේ ශරීරයට හඳුන්වා දීමෙන් නොව, වෛරස් ආක්‍රමණිකයන් හඳුනාගෙන විනාශ කිරීමට හැකි වන පරිදි අපගේ ප්‍රතිශක්තිකරණ පද්ධතිය සක්‍රීය කිරීම හා පුහුණු කිරීමෙනි.

සමූහ ප්‍රතිශක්තිය(herd immunity) කරා ළඟා වීමට තරම් ඉහළ මට්ටමකට වෛරස් සම්ප්‍රේෂණ මාර්ග අවහිර කර ඇත්නම් රංචු පිටවීමේ , වෛරසය නිසා ඇති වන රෝගය – සහ සමහර විට වෛරසයම – අඩු වී හෝ අතුරුදහන් විය හැකිය. උදාහරණයක් ලෙස, 1980 දී වසූරිය මේ මිහිතලයෙන් තුරන් කරනු ලැබුවේ  එන්නත් කිරීමේ සාමූහික   ගෝලීය උත්සාහයක් හේතුවෙන් ය. එහෙත් එය සිදුකිරීමට සමත් වුණේ 20 වන සියවසේදී පමණක් මිලියන 300-500 ක ජනතාවක් බිලිගැනීමට  පෙර නොවේ. එන්නත් නොතිබුණා නම්?

වෛරස් එන්නත් සම්පූර්ණයෙන්ම ඵලදායී වීමට නම්,  කිහිප දෙනෙකුට පමණක් එන්නත් ලබා දීම ප්‍රමාණවත් නොවේ. එන්නත් කිරීමේ ප්‍රයත්නයන් සඳහා සහභාගී නොවීමට තීරණය කරන අය ආබාධිත හා මරණ අවදානමට ලක්කරන්නේ තමන්වම පමණක් නොවේ. ඔවුන්ට, වෛරස් ක්‍රියාශීලීව හැබීමට හා විකෘතිව සැමට තව තවත් මාරන්තික වීමට විභවයක් විය හැකි පරිදි වෛරසවලට සංචිතයක් ලෙසද සේවය කළ හැකිය.

ඉමහත් සම්ප්‍රේෂණ හැකියාවෙන් යුතුව, එමෙන්ම වැඩිවූ ප්‍රචණ්ඩතාවයකින් සහ වැක්සීන මගින් ස්ථාපිත ප්‍රතිශක්තිය මග හැර යාමට විවිධ හැකියාවෙන් යුතු COVID-19 නව මාදිලි දැනටමත් ඉස්මතුවන්නට පටන්ගෙන තිබේ.

COVID-19ට එරෙහිව සටන් කිරීම සඳහා නව ආයුධයක් නිපදවා එය භවිතයට යොදවා ඇති අතර එයින් අදහස් කරන්නේ සියලු වෛරස් රෝගවලට එරෙහි මානව වර්ගයාගේ සටන වැඩි  ශක්තියෙන් අලුත් කළ යුතු බවයි. මෙම එන්නත් භාවිතා නොකිරීමට තීරණය කිරීම අපගේ සාමූහික වගකීම ඛේදජනක ලෙස පැහැර හැරීමක්, ප්‍රතික්ෂේප කිරීමක් වන අතර මානව වර්ගයාගේ වැදගත්ම මහජන සෞඛ්‍ය සොයාගැනීම්වලින් එකක් අපතේ යාමට මග පෑදමකි. COVID-19 සහ අනෙකුත් වෛරස් වලට  – එමෙන්ම ඒවායින් ඇති කරවන රෝග, ආබාධිතභාවය සහ මරණය –  එරෙහි සටන ජය ගැනීමට නම් අප සියලු දෙනාම අපගේ කාර්යභාරය, අපගේ වැඩ කොටස නොපිරිහෙලා ඉටු කිරීම අවශ්‍ය වේ.

The  Conversation(June 17th, 2021) හී පළවූ   humanity’s best weapons for saving lives: Vaccines යන ලිපිය ඇසුරෙනි