මිනිසා, පරිසරය හා ධරණීයතාව
පරිසර විද්‍යාවේදී වඩාත්ම වැදගත්වන සංකල්පයක් ලෙස ධරණීයතාව (sustainability) හැඳින්විය හැකිය. දරාගත හැකිවීම යන අරුතින් යෙදෙන මෙය පරිසරවේදය ගැන මෙන්ම සංවර්ධනය ගැන ලියැවෙන ලිපි ලේඛනවල තිරසර බව,…
සංකල්ප සාර සංග්‍රහය 48: විඥානවාදය හෙවත් පරමාදර්ශවාදය(Idealism)
මහා සංකල්ප ගැන සරලව හා කෙටියෙන් දැක්වෙන තතු ලිපි පෙළහී තවත් ලිපියක් දර්ශනවා දී සන්දර්භයකින් සලකන විට විඥානවාදය(පරමාදර්ශවාදය) යන පදය, චින්නයෙන්(mind) ස්වාධින වූ යථාර්ථයක් නොපවතින්නේය…
සිව්වැනි ගුරුත්වාකර්ෂණ තරංගයත් සොයා ගනී
ලේසර් නිරෝධනමාන ගුරුත්වාකර්ෂණ නිරීක්ෂණාගාරය (Laser Interferometer Gravitational-wave Observatory = LIGO) හෙවත් ලිගෝ තුන්වැනි වරටත් ගුරුත්වාකර්ෂණ තරංගයක් අනාවරණය කර ගැනීමට සමත් වෙයි. එය කළුකුහර ගැන අධ්‍යයනයේ යෙදෙන…
වසර 12,000 පෙර අතුරුදන් වූ අතිශය දියුණු ශිෂ්ඨාචාරයක්?
ග‍්‍රැහැම් හැන්කොක් යනු තම මතය අභීතව කියාපාන ස්වයං අධ්‍යාපනයෙන් ඉගෙනුම ලත් අයෙකි. Magicians of the Gods (Thomas Dunne Books, 2015)නම් ප‍්‍රකට කෘතිය මගින් හා වෙනත් අවස්ථාවල…
කැසිනි අවසන් ගමන් යද්දී අවධානය බ‍්‍රහස්පතී වෙත
වසර විස්සක ජීවිත කාලය අවසන් කරමින් සැත්තැම්බර් 15 සිකුරාදා අවසන් ගමන් ගිය කැසිනි විමර්ෂණ යානය අපට ලබා දී ඇති තොරතුරු බොහෝයි. කැසිනි මෙහෙයුමෙන් පසුව සෙනසුරු සහ…
ලොව පුරා මරණවලට බලපාන ප්රධාන හේතු
ලොව පුරා ජනතාව දැන් වැඩි ආයු කාලයක් භුක්ති විඳිති. එහෙත් සමස්තයක් ලෙස ගත් කළ බෝවෙන රෝග නිසාවෙන් හා නියමිත කාලයට පෙර උපත් හේතුවෙන් සිදුවන මරණ සංඛ්‍යාව…
මිනිසුන්ට බලපාන පර්යේෂණ සඳහා වඩාත් බලගතු මූසිකයෙක් අවශ්‍යලූ!
”පිළිකාව දහස්වාරයක් ගණනක් පවා සුව කර තිබෙනවා” යනුවෙන් ඇ.එ.ජ. ජාතික සෞඛ්‍ය ආයතනයෙහි උසස් උත්තාරණ විද්‍යා සඳහා වූ ජාතික කේන්ද්‍රයේ අධ්‍යක්ෂ කි‍්‍රස්ටෝපර් ඔස්ටින් ප‍්‍රකාශකර සිටියි. ඉතින් එහෙනම්…
සංකල්ප සාර සංග්‍රහය 47: ඥානවිභාගය(Epistemology)
මහා සංකල්ප ගැන සරලව හා කෙටියෙන් දැක්වෙන තතු ලිපි පෙළහී තවත් ලිපියක් නුතන දර්ශනවාදයේ ප්රධාන ශාඛාවක් ලෙස හඳුන්වා දිය හැකි ඥානවිභාගය යනු ඥානයේ ස්වභාවය හැදෑරීම හෙවත්…
රිබෝසෝම(Ribosomes): කෙටි හැඳින්වීමක්
රිබෝසෝම යනු පොලිපෙප්ටයඩ ලෙස ද හඳුන්වනු ලබන ප්‍රෝටීන එකලස්කරන වැඩපොලවල්ය. මෙම ප්‍රෝටීන එකලස්කරන ක්‍රියාදාමය හඳුන්වනු ලබන්නේ උත්තාරණය(translation) යනුවෙනි. DNA වලින් අනුපත්කරනු(transcribe) ලබන දුත RNA, හෙවත් mRNA…
සමහර මාළුන්ට පාටක් නැති ලේ තියෙන්නේ ඇයි? සහ තවත් ප්‍රශ්න දෙකක්
සමහර මාළුන්ට පාටක් නැති ලේ තියෙන්නේ ඇයි? රතු රුධිර සෛල නොමැති ඇන්ටාක්ටිකාවේ අයිස් මත්ස්‍යයින්ට(icefish) ඇත්තේ වර්ණයකින් තොර රුධිරයයි. එමෙන්ම, ඔක්සිජන් ගෙනයන හෙමොග්ලොබින් ද ඔවුනට නොමැත. මෙයට…
මානවයන් පරිණාමය වන ආකාරය දැවැන්ත අධ්‍යයනයකින් පෙන්නුම් කෙරේ
මිනිසුන් දෙලක්ෂ ගණනක DNA විශ්ලේෂණය කිරීමෙන් දැක්වෙන්නේ ජිවය කෙටි කරන විචලකයන්ට(variants) එරෙහිව වරණය සිදුවන බවයි. මානව ජීනෝමය පරිණාමය වන අන්දම නිසියාකාරව දැක්වීමට උත්සාහ කෙරෙන ජානවිද්‍යා, දැවැන්ත…
පෙන්ගුවින් පක්ෂීන්ට ඉගිල්ලෙන්න බැරි ඇයි ?
ඉතා ඈත කාලයේ පෙන්ගුවින් පක්ෂීන්ගේ මුතුන් මිත්තෝ ඈත අහසේ පියාසර කළහ. ඉතින් එහෙනම් පෙන්ගුවින් පියෑඹීම අතහැර දැමුවේ ඇයි ? කිසිවකුටත් මීට නිසි පිළිතුරක් දීමට නොහැකි වී…
නම මොකක් වුණත් කුණාටුව කුණාටුවමයි: කුණාටු පිටුපස විද්‍යාව
අර්මා සැඩ කුණාටුවෙහි ප්‍රචණ්ඩත්වය යාම්තම් පහව යද්දී පසුගිය සෙනසුරාදා බටහිර අත්ලාන්තික් සාගරයේ මරියා නිවර්තන වාසුලිය මෝදුවෙන්නට පටන් ගෙන තිබේ. එය අද රාත්‍රී (ඇමරිකා වේලාවෙන්) වන විට…
සංකල්ප සාර සංග්‍රහය 46: අදහස් (Ideas)
මහා සංකල්ප ගැන සරලව හා කෙටියෙන් දැක්වෙන තතු ලිපි පෙළහී තවත් ලිපියක් අදහස යන වචනය විවිධ අර්ථ ගන්නේ විය හැකියි. මනසෙහි අන්තර්ගතවන ඕනෑම දෙයකට හෝ…
