වෙනස්වන දේශගුණයට හැඩගැසෙන සත්තු
වෙනස් වෙමින් යන දේශගුණ තත්වය අනුව වන සත්ව විශේෂ දශකයකයට කිලෝමීටර හයක වේගයෙන් තම වාසස්ථාන ධ්‍රැව ප්‍රදේශ වලට වඩා ලංකරන බවත්, උස් කඳු ප්‍රදේශවල ජීවත් වන…
අපි දේශගුණ විපර්යාසවලින් සිදුවන හානිය වළක්වාගැනීමේ අවස්ථාව අහිමිකරගෙනද?
කාබන් විමෝචනය පාලනය කර ගැනීමට ඉතාමත් ඉක්මනින් ක්‍රියා නොකළහොත් හිම වලසුන් ඇතුළු තවත් සත්ව විශේෂයන් ගෝලීය උණුසුම්වීමේ බලපෑමෙන් විනාශ වී යාම වළක්වා ගත නොහැකි වනු ඇත.…
ඉහළ ආර්ද්‍රතාව සහිත දිනයක් වඩාත් උණුසුම්ව දැනෙන්නේ ඇයි?
ඊට පිළිතුරු දීමට පෙර මෙන්න මේ කාරණාව සලකා බලන්න. ගෙයින් පිටත මෙන්ම එළිමහනේ උෂ්ණත්වය එක සමානව පවතින දින දෙකකදී එක දිනයක් තද සුළං සහිත නම් එදින…
අධිකරණ සාක්ෂි ලෙස DNA
අපරාධ අධිකරණ පද්ධතිය තුළ DNA විශ්ලේෂණය 1980 මැදභාගයේ දී ස්ථාපිත වීමත් සමගම අපරාධ විභාග විද්‍යා ක්‍ෂේත‍්‍රය විප්ලවීය වෙනසකට භාජන විය. DNA විශ්ලේෂණ ක‍්‍රම සම්බන්ධයෙන් අපරාධ විමර්ෂණ…
ග්ලැසියර හෙවත් හිම ගඟ
සමකය ආසන්නයේ ජීවත්වන අපට ග්ලැසියර දැනෙන්නේ අපට බොහෝ දුරින් පිහිටි පරිබාහිර දෙයක් හැටියටයි. ඒ නිසා අපට ග්ලැසියර ගැන තිබෙන උනන්දුව අඩුයි. එනිසා දැනුමත් අඩුයි. එහෙම කිව්වාට…
වැඩිෙයන්ම උණුසුම් ඉන්දියන් සාගරයද
අප්‍රිකාවේ සාහෙල්(Sahel) ප්‍රදේශය වියැලෙන බවට මුල්ම සාක්ෂි දැක ගැනීමට 1960 ගනන් වලදී හැකිවිය. මධ්‍යම අප්‍රිකාවේ විශාල කොටසක් පුරා පැතිරෙන සාහෙල් ප්‍රදේශයට සෙනෙගාලය, නයිජීරියාව, ඉතියෝපියාව, ඉරිත්‍රියාව සහ…
අඩුවෙන්ම කාබන් නිකුත්වන කාබනික ඉන්ධනය ගෑස් වායුවයි
මිනිස් ක්‍රියාකාරීකම් අතින් වැඩිම කාබන් ප්‍රමාණයක් වායුගෝලයට එක්වන්නේ යාන වාහන, යන්ත්‍ර සූත්‍ර ආදිය සඳහා අප විසින් දවා ලනු ලබන අති මහත් කාබනික ඉන්ධන ප්‍රමාණය මගිනි. වර්ෂ…
පොළොව කැන ගොඩදමන වැළලුණු හිරු එළිය
විදුලිය නිපදවන නොරොච්චෝලේ තප බලාගාරය ටර්බයින කැරකෙන්න‍ේ ගල්අඟුරු දැවීමේන් රත්කරගත් ජලවාෂ්ප වලිනි. ගල් අඟුරු වනාහී පෘර්‍ථවියේ බහුල වශයෙන්ම මිහිදන්ව පවතින කාබනික ඉන්ධන වර්ගයයි. ගල් අඟුරු හැඳින්වීමට …
නියඟයට පරිණාමය වෙන ෆින්චි කුරුල්ලෝ
චිලී රටට ඔබ්බෙන් පිහිටි ගලපගෝස් දිවයින් ලෝකයාගේ විශේෂ අවධානයට ලක්වූයේ 1830 ගනන්වලදි චාර්ලස් ඩාවින් (Charles Darwin) ගේ චිරප්‍රසිද්ධ සංචාරයෙන් පසුවයි. ස්වභාවික වරණය නිසා පරිණාමය සිදුවන බවට…
සාගරය උණුසුම්වීමෙන් මිය ඇදෙන කොරල්පර
ජලයේ උෂ්ණත්වය වැඩිවීම කොරල් බ්ලීචින්ග් (coral bleaching) නමින් හැඳින්වෙන කොරල් ඛාදනය වී සුදු වීමට හේතුවේ. ඔස්ට්‍රෙලියාවේ ක්වීන්ස්ලන්ත වෙරලට ඈතින් පිහිටි මිර්මිඩොන් කොරල් පරය ජලයේ උෂණත්වය වැඩිවීමෙන්…
ඇන්ටාක්ටික් අයිස් තට්ටුවට යටින් මතුවන දේශගුණික හෝඩුවාවල්
ග්ලැසියර කොයිතරම් වේගයකින් මුහුදට රූටා යන්නේ දැයි දැන ගැනීමට අහඹු සොයා ගැනීමකින් මඟ පෑදෙයි. ග්ලැසියර සාගරය වෙත කොපමණ වේගයකින් රූටා යන්නේදැයි දැන ගැනීමg ඇන්ටාක්ටිකාවේ අයිස් තට්ටුවට…
වායුගෝලීය කාබන් ඩයොක්සයිඩ් මට්ටම තවත් ඉහළ යමින් 2015 ඇරඹෙයි.
වායුගෝලයට හරිතාගාර වායුව එකතුවීම අඛණ්ඩව ඉදිරියට යයි. 2014 වසරේ දෙසැම්බර් මුල සිට 2015 ජනවාරි මුල දක්වා හවායි දූපත්වල මවුනා ලොආ මුදුනෙහි දී මැන බලන අවස්ථාෙව් සාමාන්‍ය…
අද ඉන්නා අයගෙන් 70%ක් 2050 වන විටද විසිය යුතුය
ටිම් ෆ්ලැනරි මගේ වයස මැදි විසිගනන්වල වූ 1981 දී මම නිවර්තන නිව්ගිනිහි උසම කඳු ශිඛරයක් වන ඇල්බර්ට් එඩ්වඩ් කඳු මුදුනට නැග්ගෙමි. අවට වනයේ තදකොළ පැහැයට හාත්…
අප කෘෂිකර්මය හඳුනාගත් ඒ දිගු වසන්තය
ගතවු වසර අටදහස තිස්සේ පැවති සන්සුන් දේශගුණය නිසැක වශයෙන්ම මිනිස් ඉතිහාසයේ තීරණාත්මක සාධකය විය. මීට වසර 10,500 කට පෙර මැදපෙරදිග ගංගාධාර ආශ්‍රිතව කෘෂිකර්මය ආරම්භ වු…
විශේෂාංගය: වකවානු දොරටු
භූගර්භවිද්‍යාව(geology) හදාරන ශිෂ්‍යයන් විවධ භු-කාල සීමා (geological time scale) ස්මරණය කිරීම සඳහා “කැන් ඔලී සී ඩවුන් මයික්ස් පෑන්ට්ස් පොකට්ස් … ” වැනි වාක්‍යය කට පාඩම් කරති.…
