ඔබ මොහොතකට අභ්යවකාශයට ගොස්, සඳ මත පා තැබුවා යැයි සිතන්න. දූවිලි පිරුණු සඳ මතුපිට සිට ඈත ක්ෂිතිජය දෙස බලන විට ඔබට අපගේ පෘථිවිය පෙනෙනු ඇත. ඒ මොහොතේ ඔබට දැනෙන්නේ කුමක්ද? ඔබට පෙනෙන්නේ, ඇසෙන්නේ, ස්පර්ශ වන්නේ, රස දැනෙන්නේ සහ සුවඳ දැනෙන්නේ කුමක්ද?
මෙය හුදෙක් පරිකල්පනයක් පමණක් නොවේ. “We Are the Possible” වැනි ජාත්යන්තර වැඩසටහන් ආරම්භ වූයේ මෙවැනි ප්රශ්න ඇසීමෙනි. එක්සත් රාජධානියේ එක්සෙටර් විශ්වවිද්යාලය සහ කාලගුණ විද්යා කාර්යාලය ඇතුළු විවිධ පාර්ශවකරුවන්ගේ එකමුතුවෙන් බිහිවූ මෙම වැඩසටහන, කලාව සහ විද්යාව යා කරමින් අනාගත පරපුර වෙනුවෙන් වඩාත් හරිත, සෞඛ්ය සම්පන්න සහ සාධාරණ ලෝකයක් නිර්මාණය කිරීමට වෙහෙසෙයි.
ශ්රී ලංකාව වැනි ස්වභාවික සෞන්දර්යයෙන් අනූන නමුත් දේශගුණික විපර්යාසවලට දැඩි ලෙස ගොදුරු විය හැකි රටකට, මෙවැනි ප්රවේශයක් අතිශයින් වැදගත් වේ. අපගේ දේශගුණික සටන හුදෙක් දත්ත සහ විද්යාත්මක වාර්තාවලට පමණක් සීමා නොවී, හදවතට සහ මනසට ආමන්ත්රණය කරන නිර්මාණාත්මක ව්යාපාරයක් බවට පත් විය යුතුය.
කලාව: දේශගුණික සන්නිවේදනයේ පාලම
විද්යාඥයින් සතුව දත්ත ඇත. අප සතුව තාක්ෂණික විසඳුම් ඇත. එහෙත්, අපගේ නායකයින් සහ රජයන් හදිසි ක්රියාමාර්ග ගැනීමට අපොහොසත් වී ඇත්තේ ඇයි? පිළිතුර පැහැදිලිය: දේශගුණික අර්බුදය යනු විශාලතම සන්නිවේදන අසාර්ථකත්වයයි. අප මිනිසුන්ගේ සිත් තුළට කතා කරන්නේ නැත; අප කතා කරන්නේ ඔවුන්ගේ මොළයට පමණි.
ස්කොට්ලන්ත ජාතික කිවිඳිය කැත්ලීන් ජේමි පැවසූ පරිදි, “ස්වභාවධර්මය සහ පරිසරය පිළිබඳ දැවැන්ත උත්සවයක් කවියේ (poetry) සහභාගීත්වයෙන් තොරව පැවැත්විය නොහැක.” කලාවට, සංගීතයට සහ කතන්දරවලට මිනිසුන්ව චලනය කිරීමටත්, ක්රියා කිරීමට පෙළඹවීමටත් පුදුමාකාර බලයක් ඇත. ශ්රී ලංකාව තුළද සාම්ප්රදායික කලාකරුවන්, ලේඛකයින් සහ තරුණ නිර්මාණකරුවන් දේශගුණික සටනේ පෙරටුගාමීන් විය යුතුය.
“We Are the Possible”: අපට ගත හැකි ආදර්ශ
මෙම වැඩසටහන මගින් ලොව පුරා මිලියන 33කට අධික ජනතාවක් වෙත ළඟා වී ඇත. COP28 (ඩුබායි) සහ COP29 (අසර්බයිජානය) වැනි සමුළුවලදී ඔවුන් ඉදිරිපත් කළ නිර්මාණාත්මක ප්රසංග සහ කාව්ය එකතුවන් (anthologies) දේශපාලනඥයින්ගේ සහ ප්රතිපත්ති සම්පාදකයින්ගේ අවධානය දිනා ගත්තේය.
- කවි සහ කතන්දර: දේශගුණික විද්යාඥයින්ගේ සිට දේශීය වෛද්යවරුන් දක්වා විවිධ පුද්ගලයින්ගේ අත්දැකීම් කවි සහ කතන්දර බවට පත් කර ඉදිරිපත් කිරීම.
- දේශීය දැනුම: ස්වදේශික කවියන් සහ කලාකරුවන් හරහා දේශීය දැනුම (Indigenous knowledge) ලෝකයට ගෙන ඒම. ශ්රී ලංකාවේ අපටද අපගේ පාරම්පරික පරිසර හිතකාමී පිළිවෙත් කලාව හරහා ලෝකයට කිව හැකිය.
- සංකේතාත්මක කලාව: අසර්බයිජානයේ සිසුන් සහ විද්වතුන් විසින් COP29 හිදී වියන ලද පාරම්පරික කාපට් එකක් මගින් පරිසරය රැකබලා ගැනීමේ පණිවිඩය ලබා දුන්නේය. අපගේ අත්කම් කලාවන් ද මෙවැනි පණිවිඩ ගෙන යාමට භාවිතා කළ නොහැකිද?
පාසල් දරුවන්: අනාගතයේ මුරකරුවන්
යුනෙස්කෝවට අනුව ලොව රටවල් 50% ක පාසල් විෂය මාලාව තුළ දේශගුණික විපර්යාස ගැන සඳහනක්වත් නැත. බොහෝ ගුරුවරුන් ඒ ගැන ඉගැන්වීමට සූදානම් නැත. එහෙත් “Schools Across the Ocean” වැනි වැඩසටහන් මගින් දරුවන් දහස් ගණනක් විද්යාව, කලාව සහ කතන්දර හරහා සාගරය රැකගැනීමට පෙළඹී ඇත.
අපගේ පාසල් පද්ධතිය තුළද මෙවැනි වෙනසක් අවශ්යය. දරුවන් හුදෙක් විභාග සමත් වීමට පමණක් නොව, සක්රීය ගෝලීය පුරවැසියන් ලෙස පරිසරය වෙනුවෙන් හඬ නැගීමට සූදානම් කළ යුතුය.
අප කළ යුත්තේ කුමක්ද?
- එක්වන්න: කලාකරුවන්, විද්යාඥයින්, අධ්යාපනඥයින් සහ තරුණ ප්රජාව එකට එක්වී දේශගුණික අර්බුදය ගැන කතා කරන්න.
- නිර්මාණාත්මක වන්න: වීදි නාට්ය, චිත්ර, සංගීතය සහ සාහිත්යය හරහා දේශගුණික පණිවිඩය සමාජගත කරන්න.
- බලපෑම් කරන්න: අපගේ සංස්කෘතික උරුමයන් සහ කලාව භාවිතා කරමින් ප්රතිපත්ති සම්පාදකයින්ට බලපෑම් කරන්න.
අනාගතය අඳුරු යැයි බිය වීමට පමණක් සීමා නොවෙමු. කලාව සහ සහයෝගීතාවය තුළින් වඩා යහපත් හෙටක් ගැන සිහින දකිමු; එය ගොඩනගමු. මන්ද, “අප යනු එම හැකියාවයි” (We Are the Possible).
තතු 
ප්රතිචාරයක් ලබාදෙන්න