දර්ශනවාදයේ ඉතිහාසය
මෙම ක්ෂේත්රය පුරාණ, මධ්යකාලීන, නූතන, දහනව වන සියවස සහ විසිවන සියවස වැනි දර්ශනවාදයේ වර්ධනයේ දී ප්රධාන වන දාර්ශනිකයන් මෙන්ම සමස්ත කාල පරිච්ඡේදයන් අධ්යයනය කරයි. එය ශ්රේෂ්ඨ චරිත, අන් අය කෙරෙහි ඔවුන්ගේ බලපෑම සහ සමකාලීන ගැටළු සඳහා ඔවුන්ගේ වැදගත්කම අවබෝධ කරගැනීමට උත්සාහ කරයි. ඇමරිකානු දර්ශනවාදයේ දී මෙන් තනි ජාතියක දර්ශනවාදයේ ඉතිහාසය බොහෝ විට වෙන වෙනම අධ්යයනය කෙරේ. බ්රිතාන්ය අනුභූතිවාදය(Empiricism) සහ ජර්මානු පරමාදර්ශීවාදය(Idealism) වැනි ජාතියක් තුළ ඇති ප්රධාන ව්යාපාර මෙන්ම අස්තිත්වවාදය්(existentialism) සහ ප්රපංචවේදය(phenomenology) වැනි සැලකිය යුතු ඉතිහාසයක් ඇති ජාත්යන්තර ව්යාපාර ද එසේමය. දර්ශනයේ ඉතිහාසය දර්ශනයේ අනෙකුත් උප ක්ෂේත්ර පිළිබඳ අවබෝධයක් ලබා දෙනවා පමණක් නොවේ; එය බටහිර ශිෂ්ටාචාරයේ බොහෝ පදනම් ද හෙළි කරයි.
දර්ශනවාදයේ තවත් උප ක්ෂේත්ර
පහත දැක්වෙන්නේ දර්ශනවාදයේ දුසිම් ගණන් වන උප ක්ෂේත්ර අතුරෙන් කිහිපයක් පමණි. දැනුම සෙවීමේ නව දිශාවන් හෝ මානව ක්රියාකාරකම්වල වෙනත් ඕනෑම ක්ෂේත්රයක නව බුද්ධිමය ගැටලු මතු කරන විට නව උප ක්ෂේත්ර වර්ධනය කිරීම විචාරාත්මක විමර්ශන වශයෙන් දර්ශනවාදයේ ස්වභාවයයි.
පහත දැක්වෙන්නේ දර්ශනයේ උප ක්ෂේත්ර දුසිම් ගණනකින් කිහිපයක් පමණි. දැනුම සෙවීමේ නව දිශාවන් හෝ මානව ක්රියාකාරකම්වල වෙනත් ඕනෑම ක්ෂේත්රයක නව බුද්ධිමය ගැටලු මතු කරන විට නව උප ක්ෂේත්ර වර්ධනය කිරීම දර්ශනවාදයේ ස්වභාවයයි.
• මනෝ දර්ශනය(Philosophy of Mind). මෙම උප ක්ෂේත්රය මතු වී ඇත්තේ මනස හා මානසික ප්රපංච සමඟ පාරභෞතික සම්බන්ධයන්ගෙනි. මනෝ දර්ශනය, මනස භෞතිකයට (උදාහරණයක් ලෙස මොළයේ ක්රියාවලීන්ට) ඇති විය හැකි සම්බන්ධතා පමණක් නොව අත්යවශ්ය මානසිකමය අංගයක් ඇති විශ්වාසය, ආශාව, භාවය, වේදිතය, සංවේදනය, ලාලසාව, අධිෂ්ඨානය, පෞරුෂය වශයෙන් බොහෝ සංකල්ප ආමන්ත්රණය කරයි. මනෝ දර්ශනයේ ප්රධාන ප්රශ්න ගණනාවක් ක්රියාකාරී න්යාය ප්රදේශයේ ඒකරාශීවේ: අතක් එසවීම වැනි ක්රියාවක් හුදු ශරීර චලනයන්ගෙන් වෙන්කොට දක්වන්නේ කෙලෙසද? මානසික අංග, උදාහරණයක් ලෙස චේතනා සහ විශ්වාසයන්, අපගේ ක්රියාවන් පිළිබඳ ප්රමාණවත් පැහැදිලි කිරීම්වලට හසු විය යුතුද? නැතහොත් සාමාන්ය භෞතික සිදුවීම්වලට ආයාචනා කිරීමෙන් ක්රියාවන් පැහැදිලි කළ හැකිද? අපගේ ක්රියාවන් ස්වාධීන වීමට අවශ්ය වන්නේ කුමක්ද?
• ආගමේ දර්ශනය. පාරභෞතික විද්යාවේ තවත් සාම්ප්රදායික සැලකිල්ලක් වන්නේ, සියල්ල දන්නා වීම, සර්වබලධාරී වීම සහ සම්පූර්ණයෙන්ම යහපත් වීම වැනි විශේෂ ගුණාංග ඇතුළත්ව දෙවියන් පිළිබඳ සංකල්පය අවබෝධ කර ගැනීමයි, . පාරභෞතික විද්යාව මෙන්ම ඥානවිභාගය(epistemology) යන දෙකම දෙවියන් වහන්සේව විශ්වාස කිරීම සාධාරණීකරණය කිරීමට මිනිසුන් ඉදිරිපත් කර ඇති විවිධ හේතු තක්සේරු කිරීමට උත්සාහ කර ඇත. ආගමේ දර්ශනය මෙම මාතෘකා සහ බොහෝ ආශ්රිත විෂයයන් ගැන සැලකිල්ල යොමු කරයි. එනම් ඇදහිල්ල සහ හේතුව අතර සම්බන්ධය, ආගමික භාෂාවේ ස්වභාවය, ආගමේ සහ සදාචාරයේ සම්බන්ධතාවය සහ සම්පූර්ණයෙන්ම යහපත් දෙවියෙකු දුෂ්ටකමේ පැවැත්මට ඉඩ දෙන්නේ කෙසේද යන ප්රශ්නය නරකයි.
• විද්යාවේ දර්ශනය. ඥන මීමංසාව හෙවත් ඥානවිභාගය මගින් ජනනය කරන ලද විශාලතම උප ක්ෂේත්රය මෙය විය හැකිය. විද්යාවේ දර්ශනය සාමාන්යයෙන් ස්වාභාවික විද්යාවන්ගේ දර්ශනය සහ සමාජ විද්යාවේ දර්ශනය ලෙස බෙදා ඇත. එය මෑතකදී භෞතික විද්යාව, ජීව විද්යාව, මනෝවිද්යාව, ආර්ථික විද්යාව සහ වෙනත් විද්යාවන්හි දර්ශනය ලෙස තවදුරටත් බෙදා ඇත. විද්යාවේ දර්ශනය විද්යාත්මක දැනුම සෙවීම සහ එම ගවේෂණයෙන් ලැබෙන ප්රතිඵල යන දෙකම පැහැදිලි කරයි. විද්යාවේ දර්ශනය මෙය කරන්නේ විද්යාත්මක සාක්ෂිවල තර්කනය; විද්යාත්මක නියමයන්, පැහැදිලි කිරීම් සහ සිද්ධාන්තවල ස්වභාවය; සහ විද්යාවේ විවිධ අංශ අතර ඇති විය හැකි සම්බන්ධතා ගවේෂණය කිරීමෙනි. නිදසුනක් වශයෙන්, මනෝවිද්යාව මොළයේ ජීව විද්යාවට සහ ජීව විද්යාව රසායන විද්යාවට සම්බන්ධ වන්නේ කෙසේද? ඒ වගේම සමාජ විද්යාව ස්වභාවික විද්යාවන්ට සම්බන්ධ වෙන්නේ කෙලෙසද?
• දේශපාලන දර්ශනය. මෙම ක්ෂේත්රය, පුද්ගලයන් රාජ්ය පාලනයට යටත්කිරීම යුක්තිසහගත කිරීම සහ එහි සීමාවන්; නීතිය ඉදිරියේ සමානාත්මතාවයේ අර්ථය; ආර්ථික නිදහසේ පදනම; සහ රජය සම්බන්ධ තවත් බොහෝ ගැටලු ගැන සැලකිලිමත් වේ. එය නිර්බාධ (laissez-faire) ධනවාදය, සුභසාධන ප්රජාතන්ත්රවාදය (ධනවාදී සහ සමාජවාදී), අරාජකවාදය, කොමියුනිස්ට්වාදය සහ ෆැසිස්ට්වාදය වැනි විවිධ තරඟකාරී දේශපාලන සංවිධානයන්ගේ ස්වභාවය සහ ඒවා වෙනුවෙන් ඉදිරිපත් කළ හැකි තර්ක ද විමර්ශනය කරයි.
• සමාජ දර්ශනය. බොහෝ විට, (එය අතිච්ඡාදනය වන) දේශපාලන දර්ශනය සමඟ ඒකාබද්ධව උගන්වනු ලබන සමාජ දර්ශනය, මහා පරිමාණ සමාජ මානයන් සහිත සදාචාරාත්මක ගැටළු සලකයි. මේවා අතර අනිවාර්ය අධ්යාපනයේ පදනම, සුළු ජාතීන්ට අනුග්රහ පූර්වක සැලකීම පිණිස තිබිය හැකි හේතු, බදු අයකිරීමේ යුක්තිය සහ කලාවේ නිදහසේ අදහස් ප්රකාශ කිරීම සඳහා සුදුසු සීමාවන් තිබේ නම් ඒවා ද වේ.
• නීතියේ දර්ශනය. මෙම ක්ෂේත්රය නීතිය යනු කුමක්ද, කුමන ආකාරයේ නීති තිබේද, නීතිය සදාචාරයට සම්බන්ධ වන්නේ කෙසේද හෝ සම්බන්ධ විය යුත්තේ කෙසේ ද, සහ පොදුවේ දඬුවම් සහ අපරාධ යුක්තිය පාලනය කළ යුත්තේ කුමන ආකාරයේ ප්රතිපත්ති ද වැනි මාතෘකා ගවේෂණය කරයි
• වෛද්ය ආචාර ධර්ම. වෛද්ය ආචාර ධර්ම ක්ෂේත්රය, වෙදකම සහ වෛද්ය විද්යාවේ පැන නගින බොහෝ ගැටලු ගැටළු ආමනත්රනය කරයි. වෛද්ය-රෝගී සබඳතාවලට අදාළ වන ප්රමිතීන්; ගබ්සාව සහ සුඛමෘත්යු(euthanasia) හෙවත් සහන මැරීම වැනි විශේෂ ක්රියා පටිපාටි මගින් මතු කරන සදාචාරාත්මක ප්රශ්න; ජාන ඉංජිනේරු විද්යාව සහ මිනිසුන් යොදාගනිමින් කරන අත්හදා බැලීම් වැනි වෛද්ය පර්යේෂණ සඳහා වන සදාචාරාත්මක ප්රමිතීන් මේවා අතර වේ.
• ව්යාපාරික ආචාරධර්ම. සදාචාරාත්මක බැඳීම්(moral obligations) ලාභ චේතනාව සමඟ ගැටෙන්නේ කෙසේද යන්න මෙන්ම මෙම ගැටුම් විසඳා ගන්නේ කෙසේද වැනි ප්රශ්නවලට ව්යාපාරික ආචාර ධර්ම ආමන්ත්රණය කරයි. බොහෝ විට අනුගමනය කරනු ලබන අනෙකුත් මාතෘකා වන්නේ, සමාගම්වල(සංගතවල) සමාජ වගකීම්වල ස්වභාවය සහ විෂය පථය, නිදහස් සමාජයක ඒවායේ අයිතිවාසිකම් සහ වෙනත් ආයතන සමඟ ඇති ඒවායේ සබඳතාය.
• කලාව පිළිබඳ දර්ශනය (සෞන්දර්යය). මෙය පැරණිතම උප ක්ෂේත්රවලින් එකකි. එය ප්රසංග කලා, සිතුවම්, මූර්ති, සාහිත්යය යනාදිය ඇතුළුව කලාවේ ස්වභාවය ගැන සැලකිලිමත් වේ. සෞන්දර්ය විද්යාවේ ප්රධාන ප්රශ්න අතරට, කලාත්මක නිර්මාණ අර්ථකථනය කර ඇගයීමට ලක් කළ යුතු ආකාරය සහ කලාවන් එකිනෙකට සම්බන්ධ වන ආකාරය, ස්වභාවික සුන්දරත්වය සහ සදාචාරය, ආගම, විද්යාව සහ මිනිස් ජීවිතයේ අනෙකුත් වැදගත් අංග ඇතුළත් වේ.
• භාෂාවේ දර්ශනය. මෙම ක්ෂේත්රය ඥානවිභාගය සහ පාරභෞතික විද්යාව යන දෙකටම සමීප බැඳීම් ඇත. එය භාෂාව පිළිබඳ පුළුල් පරාසයක ප්රශ්නවලට අදාළ වේ: අර්ථයේ ස්වභාවය, වචන සහ දේවල් අතර සම්බන්ධතා, භාෂා ඉගෙනීම පිළිබඳ විවිධ න්යායන් සහ භාෂාවේ වචනාර්ථයෙන් සහ සංකේතාත්මක භාවිතයන් අතර වෙනස. සියලුම මිනිස් ක්රියාකාරකම් සියල්ලේ දීම පාහේ භාෂාව තීරණාත්මක වන බැවින්, භාෂාවේ දර්ශනයට අනෙකුත් ශාස්ත්රීය ක්ෂේත්ර සහ අප සාමාන්යයෙන් කරන බොහෝ දේ පිළිබඳ අපගේ අවබෝධය වැඩි දියුණු කළ හැකිය.
ඊළඟට: දර්ශනයේ ප්රයෝජන
Philosophy: A Brief Guide For Undergraduates published by American Philosophical Association(Revised 2017) හී History of Philosophy යන කොටස ඇසුරෙනි
තතු 
ප්රතිචාරයක් ලබාදෙන්න