ජානමය වශයෙන් නවීකරණය කරන ලද ඌරෙකුගේ පෙනහල්ලක්, පළමු වරට මිනිස් සිරුරක් තුළ (කෙටි කලකට වුවද) සජීවීව තබා ගැනීමට තමන් සමත් වූ බව විද්යාඥයෝ මේ සතියේ නිවේදනය කළහ. එම පෙනහල්ල දින නවයක් පුරා ක්රියාකාරීව පැවති අතර, ඇතැම් පර්යේෂකයන් පවසන්නේ මෙය දිගු කලක් තිස්සේ අපේක්ෂා කළ වෛද්ය විද්යාත්මක ඉදිරි පිම්මක මුල් පියවරක් බවයි. නමුත් තවත් අය පෙන්වා දෙන්නේ ඉදිරියට යාමට ඇති මාර්ගය තවමත් දිගු බවයි.
බද්ධ කිරීම සඳහා ඇති මිනිස් අවයව ප්රමාණය, අවශ්යතාවයෙන් ඉතා සුළු ප්රමාණයක් පමණක් සපුරාලන බැවින්, දශක ගණනාවක් තිස්සේ විද්යාඥයන් උත්සාහ කළේ ඌරන් මිනිසුන්ගේ ජීවිතාරක්ෂකයන් බවට පත් කිරීමටයි. බොහෝ ඌරු අවයව, ප්රමාණයෙන් සහ ව්යුහයෙන් මිනිස් අවයවවලට සමාන වන අතර, රෝග කාරක වලින් තොර පරිසරයක ඌරන් ඇති දැඩි කිරීමද සාපේක්ෂව පහසුය. පර්යේෂකයන් ඌරන්ගේ වකුගඩු, අක්මා සහ හෘදයන් මිනිසුන්ට සාර්ථකව බද්ධ කර ඇතත්, පෙනහළු බද්ධ කිරීම වායේ සංකීර්ණ කායික විද්යාව නිසා දැඩි අභියෝගයක්ව පැවතුණි.
එයට එක් හේතුවක් නම්, පෙනහළු වල බොහෝ රුධිර නාල සහ බැක්ටීරියා සහ වෛරස විනාශ කරන මහා භක්ෂාණු (macrophages) නම් සෛල අඩංගු වීමයි. මෙම සෛල වේගවත් ප්රතිශක්තිකරණ ප්රතිචාර ඇති කරන අතර, බද්ධ කිරීමේදී රුධිර ප්රවාහය නැවත යථා තත්ත්වයට පත් කළ විට, වේගවත් හා මාරාන්තික විය හැකි ප්රදාහයක් (inflammation) ඇති කිරීමට නැඹුරු වේ. “මෙම සංකීර්ණත්වය නිසා, පෙනහළු සායනික භාවිතයට පැමිණෙන අවසාන අවයවය වනු ඇතැයි අපි දැන සිටියා,” යැයි 2022 දී පළමු ඌරු-මිනිස් හෘද බද්ධය සිදු කළ, ජාත්යන්තර විෂමජාතීය බද්ධ කිරීමේ සංගමයේ සභාපති, ශල්ය වෛද්ය මුහම්මද් මොහියුදීන් පවසයි.
සැත්කම සිදු වූ ආකාරය
චීනයේ ගුවැන්ෂු වෛද්ය විශ්වවිද්යාලයේ විද්යාඥයින් කණ්ඩායමක්, මස්තිෂ්ක මරණයට පත්වූ (brain-dead) 39 හැවිරිදි පුද්ගලයෙකුගේ සිරුරට ඌරු පෙනහල්ල බද්ධ කළහ. ඔවුන් CRISPR (ක්රිස්පර්) නම් ජාන සංස්කරණ තාක්ෂණය භාවිතා කර, මිනිස් ප්රතිදේහ මගින් ඉලක්ක කරගන්නා ඌරු ජාන තුනක් වෙනස් කළහ. තවද, අවයවය ප්රතික්ෂේප වීම වැළැක්වීමට උපකාරී වන මිනිස් ජාන තුනක්ද එකතු කළහ.
මෙම ජානමය වශයෙන් නවීකරණය කරන ලද ඌරාගේ වම් පෙනහල්ල, ජීවිත ආධාරක මත තබා තිබූ ලබන්නාට බද්ධ කරන ලදී. අවයවය ප්රතික්ෂේප වීම වැළැක්වීම සඳහා ප්රතිශක්ති මර්දන ඖෂධ (immunosuppressants) ද ලබා දෙන ලදී.
බද්ධ කරන ලද පෙනහල්ල දින නවයක් පුරා ක්රියාකාරීව පැවති අතර, මිනිස් සිරුර විසින් එය වහාම ප්රතික්ෂේප කළේ නැත. කෙසේ වෙතත්, සැත්කමෙන් දිනකට පසු පෙනහළු පටකවලට හානි සිදුවීමේ ලක්ෂණ වාර්තා විය. තුන්වන සහ හයවන දිනවලදී, ප්රතිශක්ති පද්ධතියේ ප්රතිදේහ මගින් ඇතිවන ප්රතික්ෂේප වීමේ (antibody-mediated rejection) පළමු සලකුණු පෙන්නුම් කළේය. ලබන්නාගේ පවුලේ ඉල්ලීම පරිදි නවවන දින අත්හදා බැලීම අවසන් කරන ලදී.
ඉදිරි අභියෝග සහ විශේෂඥ මත
Nature Medicine සඟරාවේ පළවූ මෙම අධ්යයනයේ කතුවරුන් පැවසුවේ, ඌරාගේ ජානමය නවීකරණයන් සහ භාවිතා කරන ප්රතිශක්ති මර්දන ඖෂධ ප්රශස්ත කිරීම වැනි සැලකිය යුතු වැඩිදියුණු කිරීම් මෙම ක්රියාවලියට අවශ්ය බවයි.
කොලොම්බියා විශ්වවිද්යාලයේ ප්රතිශක්ති විද්යාඥවරියක වන මෙගන් සයික්ස් පවසන්නේ, “නිකරුණේ තවත් ජාන ඉවත් කිරීම් සහ එකතු කිරීම් විසඳුම යැයි මම නොසිතමි,” යනුවෙනි. ඇය යෝජනා කරන්නේ, සෑම ජානමය වෙනසක්ම, මිනිසුන්ට පෙර වෛද්ය පරීක්ෂණ සඳහා යොදාගන්නා බැබුන් (baboon) සතුන්ට ඌරු අවයව බද්ධ කර වෙන වෙනම පරීක්ෂා කළ යුතු බවයි.
“පෙනහල්ලට ජීවිතය පවත්වා ගැනීමට හැකි දැයි බැලීමට හැකි වූවා නම් හොඳයි,” යැයි හාවර්ඩ් වෛද්ය විද්යාලයේ ශල්ය වෛද්ය රිචඩ් පියර්සන් පවසයි. ඌරෙකුගේ පෙනහල්ලක් බැබුන් සතෙකුට බද්ධ කිරීමෙන් පසු වැඩිම කාලයක් ජීවත්ව ඇත්තේ දින 31කි. එම සැත්කම සිදු කළේ පියර්සන් විසිනි.
### බලාපොරොත්තුවේ මාවත
මෑත වසරවලදී මිනිසුන්ට ඌරු වකුගඩු බද්ධ කිරීම සාර්ථක ප්රතිඵල පෙන්වා ඇත. දැනට දෙදෙනෙක් ඌරු වකුගඩුවක් සමඟ ජීවත් වෙති — එක් අයෙකු චීනයේ වන අතර අනෙකා ඇමරිකාවේය.
මොහියුදීන් පවසන පරිදි, මස්තිෂ්ක මරණයට පත් ලබන්නෙකු තුළ සිදු කරන ලද මෙම මූලික සැත්කමෙන් පෙනහල්ලේ දිගුකාලීන ක්රියාකාරිත්වය ගැන බොහෝ දේ හෙළි කළ නොහැක. නමුත් බැබුන් සතුන්ගේ ශරීරයේ එකම ආකාරයකට ක්රියා නොකරන ප්රතිශක්ති මර්දන ඖෂධ පරීක්ෂා කිරීමට එය විද්යාඥයින්ට උපකාරී වන බව ඔහු පවසයි.
දිනක ජීවිත දහස් ගණනක් බේරාගත හැකි ඌරු-මිනිස් බද්ධ කිරීමේ සැත්කම් දියුණු කිරීමට නම්, මෙවැනි දුෂ්කර පළමු පියවර අවශ්ය බව මොහියුදීන් විශ්වාස කරයි.
“ප්රගතිය මන්දගාමී වනු ඇත,” ඔහු පවසයි, “නමුත් මෙම ක්ෂේත්රයේ සිදුවන සෑම දියුණුවක්ම ඉතා තීරණාත්මකයි.“
තතු 
ප්රතිචාරයක් ලබාදෙන්න