මෙම අධ්යනයේ ප්රතිඵල අනුව ඩිමෙන්ශියාව (dementia) ප්රමාද කිරීමට හෝ වැළැක්වීමට නව ක්රම අනාවරණය කර ගත හැකි වනු ඇත
වසර 25ක පර්යේෂණයකින් අනතුරුව, එක්සත් ජනපදයේ නෝර්ත්වෙස්ටර්න් (Northwestern) විශ්වවිද්යාලයේ විද්යාඥයින්, ඇතැම් වැඩිහිටියන් තම 80 දශකයට සහ ඉන් ඔබ්බටත්, පරිපූර්ණ තරමේ සංජානනයක් (cognition) සහිතව ජීවත් වන්නේ මන්දැයි සොයාගෙන ඇත.
පර්යේෂකයන් විසින් ‘සුපිරි වයස්ගත’ (super-agers) ලෙස හඳුන්වනු ලබන මෙම පුද්ගලයින්ගේ මතකය, ඔවුන්ගේ 50 සහ 60 ගණන්වල පසුවන වැඩිහිටියන්ගේ මතකය තරම්ම හොඳ මට්ටමක පවතී.
වර්ෂ 2000 සිට, විද්යාඥයින් විසින් ‘සුපිරි වයස්ගත’ පුද්ගලයින් 290 දෙනෙකු අධ්යයනය කර ඇති අතර, ඔවුන් සංජානන පරිහානියට (cognitive decline) එතරම් ප්රතිරෝධී වීමට හේතුව තේරුම් ගැනීම සඳහා ඔවුන්ගේ මොළ 77ක් මරණ පරීක්ෂණයට ලක් කර ඇත.
සාමාන්ය ජනගහනයට සාපේක්ෂව ‘සුපිරි වයස්ගත’ පුද්ගලයින් අතර බහුලව දක්නට ලැබෙන පෞරුෂ ලක්ෂණ ඔවුන් විසින් සොයා ගන්නා ලදී. මෙම පුද්ගලයින් ඉතා සමාජශීලී වීමට සහ ශක්තිමත් අන්තර් පුද්ගල සම්බන්ධතා ඇති බවට වාර්තා කිරීමට නැඹුරු වෙති.
කෙසේ වෙතත්, මෙම පෞරුෂ වෙනස්කම් ආරම්භය පමණි. නව පර්යේෂණයේ කතුවරියක වන ආචාර්ය සැන්ඩ්රා වෙයින්ට්රෝබ් (Dr Sandra Weintraub) පැවසුවේ: “අපව මෙතරම් තדהගන්වා ඇත්තේ ඔවුන්ගේ මොළයෙන් අප සොයා ගත් දේවල්” බවයි.
ඇතැම් ‘සුපිරි වයස්ගත’ පුද්ගලයින්ගේ මොළවල, ඇල්සයිමර් රෝගයේ (Alzheimer’s disease) ප්රධාන කාර්යභාරයක් ඉටු කරන ඇමිලොයිඩ් (amyloid) සහ ටෝ (tau) ප්රෝටීන (සමරු ඵලක සහ ගැට ලෙස හැඳින්වෙන) විද්යාඥයින් සොයා ගත්හ. තවත් සමහරෙකුගේ මොළවල ඒවා නොතිබුණි.
ප්රධානම දෙය නම්: එම ප්රෝටීන සමඟ සාමාන්යයෙන් සම්බන්ධ වන හානියේ කිසිදු සලකුණක් එම මොළ කිසිවක නොපෙන්වීමයි.
“යමෙකු ‘සුපිරි වයස්ගත’ අයෙකු බවට පත්වීමට මග පාදන යාන්ත්රණ දෙකක් ඇති බව අපට වැටහුණා,” වෙයින්ට්රෝබ් පැවසුවාය. “එකක් නම් ප්රතිරෝධයයි (resistance): ඔවුන් එම සමරු ඵලක සහ ගැට සාදන්නේ නැහැ. දෙවැන්න නම් ඔරොත්තු දීමේ හැකියාවයි (resilience): ඔවුන් ඒවා සෑදුවත්, එමගින් ඔවුන්ගේ මොළයට කිසිදු හානියක් සිදු වන්නේ නැහැ.”
එපමණක් නොව. මෙම ‘සුපිරි වයස්ගත’ පුද්ගලයින්ට තරුණ මොළයක ව්යුහයක් ද තිබුණි. වයස්ගත මොළවල සාමාන්යයෙන් තරුණ මොළවලට වඩා සිහින් බාහිකයක් (cortexes – මොළයේ පිටත ස්ථරය) ඇති නමුත්, ‘සුපිරි වයස්ගත’ පුද්ගලයින්ගේ බාහිකය සිහින් වී නොතිබුණි.
විශේෂයෙන්ම, තීරණ ගැනීම, හැඟීම් සහ අභිප්රේරණය සඳහා සම්බන්ධ වන මොළයේ තීරණාත්මක කලාපයක් වන ඔවුන්ගේ පූර්ව සිංගියුලේට් බාහිකයේ (anterior cingulate cortex) ඉතා තරුණ ඝනකමක් පැවතුනි.
එමෙන්ම, ඔවුන්ගේ සම වයසේ මිතුරන්ට සාපේක්ෂව, ‘සුපිරි වයස්ගත’ පුද්ගලයින්ට, සමාජ හැසිරීම් සහ චිත්තවේගීය සැකසීමේදී කාර්යභාරයක් ඉටු කරන බාහicateයේ ඇති නියුරෝන වර්ගයක් වන ස්පින්ඩල් සෛල (spindle cells) වැඩි ප්රමාණයක් තිබුණි.
“අපගේ සොයාගැනීම්වලින් පෙනී යන්නේ මහලු වියේදී සුවිශේෂී මතකයක් තිබීම කළ හැකි දෙයක් පමණක් නොව, එය පැහැදිලි ස්නායු ජීව විද්යාත්මක පැතිකඩකට (neurobiological profile) සම්බන්ධ බවයි,” වෙයින්ට්රෝබ් පැවසුවාය. “මෙය මොළයේ සෞඛ්යය සුරැකීම අරමුණු කරගත් නව මැදිහත්වීම් සඳහා දොරටු විවර කරයි.”
තතු 
ප්රතිචාරයක් ලබාදෙන්න