අපගේ ගැලැක්සියේ (ක්ෂීර පථයේ) මධ්‍යයේ ඇති සුපිරි කළු කුහරයට (supermassive black hole) වඩා 10,000 ගුණයකින් පමණ විශාල ස්කන්ධයක් ඇති දැවැන්ත කළු කුහරයක් තාරකා විද්‍යාඥයින් විසින් මෑතකදී සොයාගෙන ඇත.

මෙම කළු කුහරය පෘථිවියේ සිට ආලෝක වර්ෂ බිලියන පහක් ඈතින්, ‘කොස්මික් හෝර්ස්ෂූ’ (Cosmic Horseshoe) ලෙස හඳුන්වන, දන්නා විශාලතම ගැලැක්සිවලින් එකක හදවතෙහි පිහිටා ඇත. මෙම යෝධ ගැලැක්සිය, තමා වටා ඇති අනෙකුත් සියලුම ගැලැක්සි ගිල දමා ඇති බවක් පෙනෙන්නට ඇති අතර, එම නිසා එයත් එහි කළු කුහරයත්, හැකි උපරිම මට්ටමට වර්ධනය වී ඇත.

මෙම කළු කුහරයම අපේ සූර්යයාගේ ස්කන්ධය මෙන් බිලියන 36 ගුණයක විස්මිත බරකින් යුක්ත වන අතර, එය තාරකා විද්‍යාඥයින් විසින් මෙතෙක් වාර්තා කර ඇති විශාලතම කළු කුහරයයි.

මෙම කළු කුහරය සක්‍රීය (active) එකක් නොවීම මෙම සොයාගැනීම වඩාත් කැපී පෙනෙන්නක් බවට පත් කරයි. එනම්, එය දීප්තිමත් දූවිලි තැටියකින් වටවී නොමැත. සාමාන්‍යයෙන් කළු කුහරයක විශාලත්වය මැනීමට තාරකා විද්‍යාඥයින්ට ඉඩ සලසන්නේ මෙම තැටියයි.

ඒ වෙනුවට, Monthly Notices of the Royal Astronomical Society සඟරාවේ මෑතකදී පළ වූ නව අධ්‍යයනයක්, එහි විශාලත්වය නිශ්චිතවම තීරණය කිරීම සඳහා පවතින ක්‍රම දෙකක එකතුවක් භාවිතා කර ඇත.

“සාමාන්‍යයෙන් ‘ස්වර්ණමය’ ක්‍රමය රඳා පවතින්නේ තාරකා චාලක විද්‍යාව (stellar kinematics) මතයි. ඊට, ගැලැක්සියක් තුළ තරු චලනය වන ආකාරය මැනීම ඇතුළත් වෙනවා,” මෙම අධ්‍යයනයට නායකත්වය දුන් බ්‍රසීලයේ ‘Universidade Federal do Rio Grande do Sul’ හි ආචාර්ය උපාධි ශිෂ්‍ය කාලෝස් මෙලෝ-කර්නෙයිරෝ BBC Science Focus වෙත පැවසීය.

“මෙම කළු කුහරයම අපේ සූර්යයාගේ ස්කන්ධය මෙන් බිලියන 36 ගුණයක විස්මිත බරකින් යුක්තයි”

නමුත් මෙම ක්‍රමය වඩාත් ඵලදායී වන්නේ පෘථිවියට ආසන්නතම ගැලැක්සි සඳහායි, මන්ද අපගේ දුරේක්ෂවලට කළු කුහරය වටා ඇති කලාපය පිළිබඳව වඩා හොඳ විභේදනයක් (resolution) ලබා ගත හැකි බැවිනි.

‘කොස්මික් හෝර්ස්ෂූ’ ගැලැක්සිය ඉතා ඈතින් පිහිටි බැවින්, පර්යේෂකයන්ට දෙවන ක්‍රමයක් මත විශ්වාසය තැබීමට සිදු විය. අත්‍යවශ්‍යයෙන්ම, මෙයට කළු කුහරය විසින් විකෘති කරන ලද ආලෝකය මැනීම (ගුරුත්වාකර්ෂණ කාච ආචරණය (gravitational lensing) ලෙස හැඳින්වෙන බලපෑමක්) ඇතුළත් විය.

ගැලැක්සිය සහ කළු කුහරය යන දෙකම මෙම පරිමාණයට ළඟා වී ඇත්තේ, තමන් වටා ඇති සහෝදර ගැලැක්සි සමඟ ඒකාබද්ධ වීමෙනි.

සියලුම ගැලැක්සි කාලයත් සමඟ වර්ධනය වන්නේ මෙසේය. අවසානයේදී, එකට ඒකාබද්ධ විය හැකි අවට ඇති සියලුම ගැලැක්සි එසේ සිදු කර, තවදුරටත් විශාල විය නොහැකි ‘ෆොසිල කණ්ඩායමක්’ (fossil group) බවට පත් වන ස්ථානයකට පැමිණේ.

‘කොස්මික් හෝර්ස්ෂූ’ වටා වෙනත් දීප්තිමත් ගැලැක්සි නොමැති වීම, එය මෙම අදියරට පැමිණ ඇති බව යෝජනා කරයි.

“මෙම සොයාගැනීම, ගැලැක්සි සහ කළු කුහර නිර්මාණය වීමේ අවසාන නිෂ්පාදනය පිළිබඳ අද්විතීය අවබෝධයක් අපට ලබා දෙනවා,” මෙලෝ-කර්නෙයිරෝ පැවසීය.

“මෙම පද්ධතිය අධ්‍යයනය කිරීමෙන්, අනෙකුත් ගැලැක්සි සහ ඒවායේ සුපිරි කළු කුහර විශ්වීය කාලය තුළ පරිණාමය විය හැකි ආකාරය පිළිබඳව අපට වඩා හොඳින් වටහා ගත හැකිය.”

BBC Science Focus සඟරාවෙන්